دورنمای عادی سازی روابط عربستان و رژیم صهیونیستی

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: گزارش‌هایی مبنی بر قدم‌گذاشتن عربستان در مسیر عادی‌سازی با رژیم صهیونیستی در ماه‌های اخیر منتشر شده است. در این میان عده‌ای توافق برقراری روابط دیپلماتیک میان ریاض و تل‌آویو را قطعی دانسته و معتقدند به‌زودی این موضوع علنی خواهد شد. واقعیت ماجرا اما چندان ساده نیست و محمد بن سلمان و نتانیاهو راه درازی برای رسیدن به توافقی احتمالی در پیش دارند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

عربستان باوجودآنکه انعطاف قابل‌توجهی را در مواضع خود آشکار ساخته؛ اما به نظر می‌رسد همچنان قادر به پذیرش توافقی مشابه با پیمان آبراهام نیست.

شروط عربستان برای عادی‌سازی روابط

در سال‌های اولیه قرن جدید در اجلاس سران اتحادیه عرب در بیروت ابتکار صلحی تحت عنوان ابتکار صلح عربی با اکثریت آراء به تصویب رسید که بر اساس آن کشورهای عربی در صورتی رژیم صهیونیستی را به رسمیت می‌شناختند که تل‌آویو از سرزمین‌های عربی اشغال شده از جنگ ۱۹۶۷ عقب‌نشینی کند، سازوکاری برای بازگشت پناهندگان فلسطینی فراهم کند و دولت مستقل فلسطینی به پایتختی قدس شرقی را به رسمیت بشناسد.

این شرایط البته هیچ‌گاه محقق نشد؛ اما آنچه امروز مواضع سرسخت عربستان را تا حدودی منعطف کرده، از یک سو زمامداری بن سلمان و تفکرات کمتر سنتی وی نسبت به ملک سلمان و از سوی دیگر تغییر مناسبات منطقه‌ای است. سیاست عربستان در قبال فلسطین این روزها توسط محمد بن سلمان، ولیعهد جوان خاندان آل سعود تعیین می‌شود و دور از انتظار نیست که عادی‌سازی روابط با تل‌آویو که در تفکر ملک سلمان بدون تحقق شرایط ذکر شده در ابتکار صلح عربی خط قرمزی آشکار بود حالا به موضوعی قابل‌مذاکره تبدیل شده باشد. اکنون مقامات عربستان معتقدند عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی به نفع منطقه است؛ اما همچنان بیان می‌کنند که این اتفاق بدون درنظرگرفتن مسئلة فلسطین و راه‌حل دو کشوری نخواهد افتاد.

عربستان به‌ویژه در دو سال اخیر به دنبال حل پرونده‌های منطقه‌ای خود بوده به‌گونه‌ای که اختلافات خود با دیگر کشورها را حل کند و از این طریق امنیت خود را تأمین نماید، امنیتی که بن سلمان تصور می‌کرد با کم‌رنگ‌شدن روابط عربستان و آمریکا مورد تهدید قرار می‌گیرد.

اکنون ریاض اهمیت توافق عادی‌سازی خود با رژیم صهیونیستی را برای آمریکا درک کرده و به دنبال آن است تا حمایت مورد انتظارش را در ازای پذیرش توافق از آمریکا دریافت کند، امری که هم در آمریکا و هم در کابینه نتانیاهو مخالفان جدی دارد. شروط جدید عربستان برای عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی شامل این موارد است؛

۱-آمریکا با ایجاد تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم در خاک عربستان موافقت کند.

۲-روابط نظامی با آمریکا افزایش یابد و عربستان امکان خرید اف ۳۵ از ایالات متحده را به دست آورد.

۳-روابط اقتصادی و تجاری با آمریکا توسعه یابد.

۴-آمریکا به انتقادات خود از عربستان به‌ویژه در زمینه حقوق بشر و به طور خاص در مسئله جمال خاشقچی پایان دهد.

فارغ از محتمل یا غیرمحتمل بودن پذیرش این شروط توسط آمریکا، مسئلة مهم مذاکره عربستان بر سر عادی‌سازی است، به عبارتی ریاض با اصل توافق عادی‌سازی با رژیم صهیونیستی مخالفتی ندارد؛ بلکه برای شروط این توافق در حال مذاکره است. چنین رویکردی از عربستان در راستای سیاست موازنه سازی این کشور قابل‌تبیین است. مقامات ریاض پس از عادی‌سازی روابط خود با جمهوری اسلامی ایران اکنون برای برقراری روابط رسمی با رژیم صهیونیستی، رقیب منطقه‌ای ایران نیز چراغ‌سبز نشان داده‌اند تا بدین‌وسیله در سیاست منطقه‌ای خود موازنه ایجاد کنند.

آمریکا به دنبال چیست؟

زمانی که جو بایدن به‌عنوان رئیس‌جمهور ایالات متحده انتخاب شد در یکی از نخستین سخنرانی‌های خود از مجازات عربستان به دلیل نقض حقوق بشر خبر داد و در ماه‌های نخست زمامداری خود نیز به محمد بن سلمان ثابت کرد که آمریکای دموکرات‌ها حامی بی قید و شرط وی نخواهد بود.

اکنون اما بایدن می‌داند نمی‌تواند بدون درنظرگرفتن پیامدهای جدی، عربستان را از خود دور کند؛ عربستان هم در معادلات منطقه‌ای و هم در بازار نفت کشوری تأثیرگذار است، ازاین‌گذشته ریاض امروزه شرکای خود را متنوع کرده و از چین و روسیه گرفته تا همسایگان خود مانند ایران و سوریه، همه را به هم‌پیمانان خود بدل ساخته؛ لذا دیگر تحت‌فشار قراردادن این کشور مانند گذشته ممکن نیست.

لذا بایدن در اواخر دوره نخست ریاست‌جمهوری خود تصمیم گفته تا مجدداً عربستان را به جمع کشورهای نزدیک خود بازگرداند این امر بیش از هر چیز در راستای جلوگیری از برقراری نظم چینی در منطقه است. زمانی که آمریکا در حال کاهش حمایت خود از عربستان بود، ریاض و تهران با میانجی‌گری چین روابط دیپلماتیک خود را از سر گرفتند، مقامات کاخ سفید برای پیشگیری از تکرار چنین رویدادی در تلاش‌اند تا هم‌زمان با افزایش مجدد نقش‌آفرینی خود در منطقه از تأثیرات حضور چین بکاهند.

توافق عادی‌سازی روابط عربستان و رژیم صهیونیستی برای بایدن در انتخابات پیش رو نیز امتیاز بزرگی محسوب می‌شود؛ لذا آمریکا در ازای همکاری عربستان به این کشور قول حمایت‌های نظامی و نیز حمایت از برنامه هسته‌ای غیرنظامی عربستان را داده است. هر چند عربستان پیش‌ازاین با چین، روسیه، فرانسه و کره جنوبی تفاهم‌نامه همکاری در زمینه انرژی هسته‌ای غیرنظامی امضا کرده و به نظر می‌رسد آمریکا باید امتیازات بیشتری برای جلب نظر مقامات ریاض پیشنهاد کند.

ایالات متحده در حمایت از انرژی هسته‌ای عربستان به دنبال نیل به این هدف است که برنامه هسته‌ای این کشور از ابتدا برنامه‌ای آمریکایی و کنترل شده باشد، عربستان نیز تنها به حمایت هسته‌ای بسنده نکرده و خواستار آن است که به‌عنوان‌مثال شریک دفاعی اصلی خارج از ناتوی ایالات متحده باشد، امری که موافقت سنای آمریکا با آن بعید به نظر می‌رسد.

آیا نتانیاهو قادر به عملی‌کردن توافق عادی‌سازی با عربستان است؟

از زمان روی کار آمدن مجدد نتانیاهو وی دو هدف اساسی برای سیاست خارجی خود تعریف کرد؛ نخست آنکه از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای پیشگیری کند و دوم عادی‌سازی روابط با عربستان سعودی. نتانیاهو معتقد است عربستان تأثیرگذارترین کشور هم در جهان عرب و هم در جهان اسلام محسوب شده و درصورتی‌که آل سعود رژیم صهیونیستی را به رسمیت بشناسد موج عادی‌سازی روابط با دیگر کشورهای عربی و مسلمان با سهولت انجام خواهد گرفت.

با این‌حال از زمان به‌قدرت‌رسیدن نتانیاهو، دولت وی درگیر تنش‌های داخلی مربوط به اصلاحات قضایی شد، تحولات منطقه اما راکد نماند و در زمانی که دولت نتانیاهو در حال رسیدگی به اعتراضات داخلی در کشور خود بود، روابط دیپلماتیک میان ایران و عربستان ازسرگرفته شد و دولت سوریه نیز مناسبات خود را با کشورهای عربی منطقه مجدداً آغاز کرد، در واقع گرفتار شدن با وقایع داخلی به بهای عقب ماندن از تحولات منطقه برای رژیم صهیونیستی بود.

در حال حاضر نیز احزاب راست افراطی در این کشور به دنبال گسترش شهرک‌های یهودی‌نشین و اعمال فشار بیشتر بر تشکیلات خودگردان فلسطین هستند و تمرکز مفرط بر این موضوع مانع پیشبرد سیاست منطقه‌ای خواهد شد. نتانیاهو تنها در صورتی قادر به عمل‌کردن به پیمان خود مبنی بر عادی‌سازی روابط با عربستان است که بتواند میان سیاست داخلی و سیاست خارجی خود تعادل مطلوبی برقرار کند.

فرجام کلام

از دید بسیاری از تحلیلگران و حتی از نگاه جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا، مسیر دستیابی به توافق عادی‌سازی مسیری طولانی و دشوار خواهد بود، از یک سو عربستان حمایت خود از فلسطین را متوقف نکرده و به‌تازگی یورش نیروهای صهیونیستی به اردوگاه جنین را محکوم کرده و از سوی دیگر راست‌گراهای رژیم صهیونیستی مخالف حمایت آمریکا از برنامه هسته‌ای عربستان هستند، آنها معتقدند عربستان ممکن است در پوشش برنامه هسته‌ای غیرنظامی اقدام به ساخت سلاح اتمی کند و اگر چنین امری لازمة توافق عادی‌سازی با ریاض است، دولت بهتر است از توافق چشم‌پوشی کند. در چنین شرایطی ساده‌انگارانه است که توافق عادی‌سازی روابط میان ریاض و تل‌آویو را رویدادی قریب‌الوقوع بدانیم.

*هدی یوسفی،کارشناس مسائل خلیج‌فارس

کد خبر 5837771

منبع: مهر

کلیدواژه: عربستان سعودی رژیم صهیونیستی تل آویو روسیه رژیم صهیونیستی اوکراین ایالات متحده امریکا فلسطین عراق لبنان نتانیاهو سوریه ترکیه شبه جزیره کریمه ولادیمیر پوتین ارتش رژیم صهیونیستی ایران عادی سازی روابط رژیم صهیونیستی توافق عادی سازی برنامه هسته ای ایالات متحده عادی سازی بن سلمان منطقه ای تل آویو

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۲۶۰۹۵۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

چرا ترکیه روابط تجاری با رژیم صهیونیستی را تعلیق کرد؟

کارشناس مسائل بین الملل با بیان این که ترکیه با قطع روابط تجاری با رژیم صهیونیستی و حمایت کامل از غزه می تواند روابطی را که از دست داده، احیا کند، گفت: به نظر می رسد اردوغان به دنبال این است به جای قطر، میانجی گری میان حماس و اسرائیل را به دست آورد و نقشی در این مساله ایفا کند.

به گزارش ایسنا، به دنبال فشارهای سیاسی درونی و بیرونی نسبت به سیاست‌های ترکیه در قبال جنایت‌های رژیم صهیونیستی، نهایتا این کشور تصمیم گرفت تا روابط اقتصادی و تجاری خود با رژیم صهیونیستی را قطع و یا به حالت تعلیق در آورد.

وزارت بازرگانی ترکیه تایید کرد که این کشور تجارت با رژیم صهیونیستی را به طور کامل به حالت تعلیق درآورده است و این تصمیم تا زمانی که از ارسال بی وقفه کمک‌های بشردوستانه به نوار غزه اطمینان حاصل نشود، لازم الاجرا خواهد بود.

«رجب طیب اردوعان» رئیس‌جمهور ترکیه هم درباره این تصمیم گفت: ما می‌خواستیم بدون عجله روند را ارزیابی کنیم و این گام را برداشتیم. کل غرب برای اسرائیل کار می‌کند. آنها برای اسرائیل کار می‌کنند، به ویژه ایالات متحده. همانطور که آنها سرمایه‌های خود را بسیج کردند، مردم فلسطین محکوم به این شدند که در برابر بمب‌های اسرائیلی بمیرند. ما نتوانستیم در مقابل این امر کاری نکنیم، بنابراین گام‌هایی برداشتیم و این در را بستیم.

بر اساس آمار تجارت خارجی ترکیه که توسط اسپوتنیک تحلیل شده است، این کشور در سال ۲۰۲۳ به ارزش ۵.۴ میلیارد دلار کالا به اسرائیل صادر و ۱.۶ میلیارد دلار کالاهای اسرائیلی وارد کرده است.

«فرشید باقریان» در گفت‌وگو با ایسنا در تحلیل خود از قطع روابط تجاری ترکیه با رژیم صهیونیستی در پی تداوم جنایت‌های این رژیم در غزه اظهار داشت: این که هر دولتی روابطش را با اسرائیل به هر میزانی قطع یا کم کند و یا به حداقل برساند خبر خوشایندی است و چه بهتر که چنین اتفاقاتی تبدیل به یک مدل یا الگو در جهان شود.

وی افزود: این که اردوغان دیر تصمیم به چنین کاری گرفت جای انتقاد دارد و از این که به هر حال اقدام کرد هم جای تشکر دارد، رئیس‌جمهور ترکیه در سخنرانی اخیر خود خطاب به مردم و بخش‌های اقتصادی کشورش گفت این ضرر را تحمل کنید آنچه مهم است انسانیت است.

این کارشناس مسائل بین‌الملل همچنین درباره این که چرا در این مقطع زمانی ترکیه چنین کاری را انجام داد؟ گفت: پس از شکست حزب اردوغان در انتخابات اخیر شهرداری‌ها در ترکیه، آن ها یکسری آسیب شناسی‌هایی را انجام دادند و این حرکت دلایل گوناگونی داشت؛ نخست این که حمایت کامل نسبت به مساله فلسطین نداشتند، مساله دیگر این که چون قطر تصمیم گرفت در میانجی‌گری صلح میان حماس و اسرائیل نقشی نداشته باشد، ترکیه تلاش می‌کند تا او این نقش را ایفا کند، قابلیتش را هم دارد، در واقع ترکیه به دنبال این است که برخی از پرستیژهای بین‌المللی از دست رفته‌اش را به دست آورد.

باقریان تصریح کرد: اگر حماس دفترش در قطر را به حالت تعلیق در آورد محل بعدی برای برگزاری اقدامات و گفت‌وگوها استانبول خواهد بود. به نظر می رسد اردوغان مجبور است در آینده نزدیک معادله ای در روابطش با آمریکا، حماس و یا اسرائیل برقرار کند، معادله‌ای که درصدهای آن را اردوغان تعیین می‌کند.

وی در ادامه یادآور شد: در دوره‌ای که اسرائیل نسل‌کشی انجام می‌داد روابط اقتصادی و تجاری ترکیه با این رژیم برقرار بود و بسیاری از مسلمانان از درون جامعه ترکیه دور شدند لذا حمایت از غزه و قطع حمایت از اسرائیل می‌تواند روابطی که از دست داده را احیا کند.

تظاهرات چهار روزه در ترکیه علیه تجارت با رژیم اسرائیل

این کارشناس مسائل بین الملل با طرح این پرسش که آیا قطع روابط تجاری ترکیه با اسرائیل تداوم خواهد داشت یا خیر؟ گفت: تمام این موضوعات به کریدور گاز مربوط است زیرا در تاریخ ۲۴ می قرارداد گازی با انگلیس به اتمام می‌رسد و ترکیه تلاش دارد این قرارداد گازی جدید را دنبال کند که می‌تواند با چند کنسرسیوم انجام شود، در واقع اگر بازبینی در قرارداد گازی انجام شود ترکیه یکی از طرف‌های خواهان آن خواهد بود.

باقریان همچنین به اهداف اردوغان از قطع روابط تجاری با اسرائیل اشاره کرد و گفت: این تحولات به پایان نسل کشی و برقراری آتش بس ارتباط دارد، این که آمریکا بتواند با اعمال فشار، برقراری آتش بس را فراهم کند خیلی زیاد است و ترکیه هم تلاش می کند هر چه زودتر به آتش بس برسند.


انتهای پیام